1. Europafa koluwera
2. Europafa boniara
3. Volruptesuca

Taneaf irubasikeem va patcta al nuvelad Pigme? saneik se. Bak taneafa voldecitda, lentufa bantuavafa sanelia se azilnhofasa is tawamidurusa kenolanison va krimt is voeem va gola ve zomeyed. Konako gazaxo tadlewed. Sinafa xanta zo grupejer : Teke gazaxo lenteon koe istexo is konako Kongo gazaxo kene krimt is koe Mayombé fluvor.

1. Europafa koluwera

Bak 1482 Diogo Cão portugalaf vestasik, va Congo bostart ve zomeyer. Uzereem va patctolafa sanelia se ve tiyir volfakaf. Portugalik se? va ebeltikmordara ve tozuyud, acum batcoba va sanelia illaumapayar ise va gaderopafi koeti se is selt yo ke istefa Afrika tuvolbograyar. Tir koe bata saverorka da europik yo toz koluweyed moni 1875 gan Pierre Savorgnan de Brazza dana va Ogooue? bost ve tidlapiyir aze va ronefa domega ke Congo bost ve kosmayar.

Bak 1880 in ve zolteyer va Teke nafalik, Makoko gazik, va bioga ke nendareba joke Franca (1880). Azon, bak 1883, Cordier va bioga ke kagrupera do Loango gazaxo ve parleyer.

2. Francafa boniara

Francafa Puloda ve vlabeyer va dotrak ke Savorgnan de Brazza bak 1882, solve da Berlin laxa (1884-1885) va rokeem ke Franca kene ronefa domega ke Congo ve kagrupeyer. Vanpiyinon jadif ramisavik, Pierre Savorgnan de Brazza ko intafa rictuma va Congoa is Gabona ve katanayar, aze lenton va francaf digikseem ve divatceyer. Francafa Congoa boniaxo bak 1891 zo ve reduyur aze kaxaakskirafu sistu yo ta savera va robeem (loy is wula) va tawavo wale sint walziliyid. Batu sistu lonjepeyed, acum batcoba va forteyrujayana kevmadara se doimpayar.

Bak 1910 Brazzaville vanpir kelu ke francafa witalufa Afrika, ise vestayana gola se gan Brazza ton toloyo tawavo zo walziliyid : talteon Gabona is roneon Congoa. Bak 1911 kaxaakskirafu sistu se va telo lo intafo tawavo ve drasuyud. Kevboniarafa kategira kaikion exaksawetesa ve nariyir va tazuk ke kevotceraliziwera se. Vexe vedeyeva geltron anton ve tozuweyer radimi Toleafa tamavageja. Impavantason va lizukafa kevlaca yo, Fulbert Youlou eceyik ve askiyir da zo libuyur tori dotaf libureem ke 1956 ise va play ke taneaf eldik ke Sokasane vanmiae Francafa Witalufa Doda (1958) ve vansayar.

3. Volruptesuca

Ba 15/08/1960 va volruptesuca ve vansayar. Fulbert Youlou? wetce taneatisik ke Congoa Sokasane ve zo libuyur. Azon patcta va konaka vertumabetawera is gaderopafa adjubera se ve grupeyer aze mal marxlenineva kal skapafa nuyoteva ve remayar. Congoa Sokasane ve vanpiyir Congoa Sanefa Sokasane ba 1969. Radimi jadifa kevmadara bak 1990, warzafa tadlemwa ba 1992 zo ve vanikatcuyur ise do jonpakoeva vertuma al tolwebokar.

Enkruldesuca ke Congoa zo ve kowupeyer gan azaca dem baroya apkapasa wideytafa geja (1993 az 1997 az 1998-1999). Taneafa molikera yo ve dilizeyed wale pakoikeem ke Pascal Lissouba warzaf taneatisik is tel ke Bernard Kolelas keludotagadesik. Azon, va sint vangluyayason, bata toloya lospa va levburesikeem ke Denis Sassou-Nguesso savsaf taneatisik ve doalieyed. Cenhesik va wideytafa geja, Sassou-Nguesso va patcta mefakon al toz tudiliar. Inaf kevelik, Pascal Lissouba sanerotion libuyun taneatisik, va patcta al otcer.

• Izva?
  • Izva ke Afrika?
• Afrika
  • Congoa

Izva ke afrikafa patcta

Angola? - Avafrika? - Benina? - Bissauguinea? - Botswana? - Burkina - Burundia? - Caboverdea? - Cameruna? - Congoa - Sokasanerotifa Congoa? - CoteIvoira? - Ertra? - Gabona? - Gambia? - Geeafrika? - Ghana? - Guinea? - Ityopia? - Jazaira? - Jibutia? - Kamara? - Kenia? - Lesotoa? - Liberia? - Libia? - Madagasikara? - Magriba? - Malawia? - Malia? - Mauritia? - Misra? - Mozambika? - Muritania? - Namibia? - Nigera? - Nigeria? - Reuniona? - Rwanda? - Saotomeprincipea? - Senegala? - Seychella? - Sierraleona? - Soomaalia? - Sudana? - Swatinia? - Taltefa Saxara? - Tanzania - Tchada? - Togoa - Tunusa? - Uganda? - Witaluguinea? - Zambia? - Zimbabwea?